واکنش منتقد سینما به گلایه های فرماندار اسلامشهر از وزیر ارشاد درباره تصویر نامناسب ارائه شده از اسلامشهر در برخی آثار نمایشی

چند روز قبل وزیر ارشاد در آیین کتابگردی، با شکایت ساکنان و مسئولان اسلامشهر نسبت به تصویر «خلاف» از بچه‌های این منطقه در سریال‌های شبکه نمایش خانگی مواجه شد. این راداشته باشید تا ببینیم سینمای بین‌الملل چه‌ می‌کند.

دقت و تأمل در بسیاری از فیلم‌های معروف جهان نشان می‌دهد که شهرها در پیشبرد داستان نقش محوری دارند ودر برخی از آنها، «شهر» حتی شخصیت اصلی و نقش اول به‌شمار می‌رود، جذابیت و کشش دراماتیک چنان قدرتی دارد که مخاطب را به هوای سفر سوق می‌دهد. این فیلم‌ها با هر هدفی (از جمله تبلیغاتی یا تاریخی، اجتماعی و…) که ساخته شده ‌‌باشد، حقیقتی را به مخاطب درباره جذابیت شهرها ارائه می‌دهد.

شهر با همه داشته‌هایش، می‌تواند عنصر گیرایی برای جذب مخاطب باشد. آب و هوای شهر، مختصات جغرافیایی، ژنتیک مردم و آداب وسنن آنها،اکوسیستم شهر و…هرکدام می‌تواند داستان فیلم را تنوع ببخشد و هویتش را افشا کند. بی‌شک اساس قرار دادن شهرها به عنوان عنصر اول یا حتی نام‌ بردن‌ از آنها در دیالوگ یک‌خطی، نیازمند بررسی دقیق جزئیات است که تنها با تجربه‌ زیسته سازندگان و نشستن پای تجارب افراد بومی حاصل می‌شود. البته تجربه زیسته به تنهایی کافی نیست بلکه نویسنده باید پا رافراتر گذاشته، چیزهایی راکشف کند که ازدید افراد معمولی پنهان مانده‌ است. کازابلانکا، آسمان‌سرپناه، نیمه‌شب در پاریس و…نمونه‌هایی از این دست است.

تکیه کردن بر شنیده‌ها، تیتر اخبار قدیمی، زرد یا مغرضانه بدون زیستن و پژوهیدن، برای دستمایه قرار دادن شهرها، اشتباه بزرگی است که نه فقط محصول تولیدی را با چالش از دست دادن مخاطب مواجه می‌کند بلکه اعتبار سایر تولیدات سازندگان در آینده را نیز زیر سؤال می‌برد. این اتفاق ناخوشایند اغلب در شبکه نمایش خانگی رخ می‌دهد؛سازندگان با تصاویر غلط واحیانا دیستوپیایی ازبرخی مناطق یا مدینه فاضله قرار دادن برخی دیگر،مخاطبان راحیرت‌زده می‌کنند.

صادرکردن حکم کلی درباره هرموقعیت جغرافیایی،نشانه‌ای از کم‌آگاهی و اشراف نداشتن به پیچیدگی‌های حیات انسانی است. یکی ازمناطقی که اغلب درفیلم‌ها وسریال‌های شبکه نمایش‌ خانگی با بی‌مهری مواجه شده است، اسلامشهر(با نام قبلی قاسم‌آباد شاهی) در جنوب‌غربی تهران و حومه آن است که به جا‌ده ‌ساوه معروف است. این بی‌مهری‌ها و عدم شناخت دقیق از منطقه، باعث شده تا ساکنان اسلامشهر ناراحت شوند. همین چند روز پیش سیدعباس صالحی درآیین کتابگردی هفته کتاب وکتابخوانی توسط حسین‌حبیبی(فرماندار این شهر)با این گرایش تلخ ضدفرهنگی مواجه شد که دربیشتر فیلم‌های شبکه نمایش خانگی«خلاف» را به بچه‌های اسلامشهر و جاده ساوه منسوب می‌کنند، در حالی که مطابق آمارومصادیق توسعه درهمه زمینه‌ها،اسلامشهر ازبرخی مناطق تهران سرآمدتراست.تصویری که فیلمسازان ما از شهرهای ایران ارائه می‌کنند را مقایسه کنید باآنچه در جهان رواج دارد.

همین‌روزها صحبت‌هایی ازغلامحسین ساعدی در فضای مجازی وایرال شده است. او درباره پاریس می‌گوید: «از روبه‌رو که نگاه می‌کنی، ماتیک زن است واز پایین گه سگ». اگرچه گرایشی ضدزن در این کلام ساعدی نمود داردولی واقعیتی رافاش می‌کند که درتضاد با تصویر فیلم‌های فرانسوی است.حالا که صحبت از فضای مجازی شد، انتظار می‌رود که برخی فیلمسازان حداقل به مدد جست‌وجوی هشتگ‌ها هم که شده، سطح اطلاعات خود را درباره شهرها بالا برده و از لاکی که برای خود درست کرده‌اند، بیرون بیایند وازرهگذر رویکردی پژوهشی بانمایش حقیقت وجنبه‌های مغفول ناگفته شهرها،اعتبارخود رابالا ببرند.نه این‌که مانند الان تصاویر آگراندیسمان و اگزجره‌ای در دل آثار خود دراماتیزه کنند که انگار نمی‌دانندچند دهه است «قاسم‌آباد شاهی» اسلامشهر شده است.

*محمدتقی فهیم _منتقد سینما